- Exemple :
La solution de l'équation différentielle
\[
y' = x \left( \frac{y^2}{x^2} + \frac{\phi(y^2/x^2)}{\phi(y^2/x^2)} \right) \text{ est}
\]
(a) \( \phi(y^2/x^2) = cx^2 \) \quad (b) \( x^2 \phi(y^2/x^2) = c^2 y^2 \) \quad (c) \( x^2 \phi(y^2/x^2) = c \) \quad (d) \( \phi(y^2/x^2) = \frac{cy}{x} \)
- Solution :
L'équation donnée peut être réécrite comme \(\frac{y}{x}, \frac{dy}{dx} = \left( \frac{y}{x} \right)^2 + \frac{\phi(y/x)^2}{\phi'(y/x)^2}\) ......(i)
Soit \( y = vx \Rightarrow \frac{dy}{dx} = v + x \frac{dv}{dx} \) et \(\frac{y}{x} = v\)
∴ De (i), \(\sqrt{v + x} \frac{dv}{dx} = v^2 + \frac{\phi(v^2)}{\phi'(v^2)} \Rightarrow vx \frac{dv}{dx} = \frac{\phi(v^2)}{\phi'(v^2)} \Rightarrow \frac{\phi'(v^2)(2v dv)}{\phi(v^2)} = 2 \frac{dx}{x}\)
En intégrant, \(\ln(\phi(v^2)) = 2 \ln x + \ln c \Rightarrow \phi(v^2) = cx^2\)
∴ \(\phi(v^2 / x^2) = cx^2\)
- Exemple :
La solution de \(\frac{dy}{dx} = \frac{y^3 + 2x^2 y}{x^3 + 2xy^2}\) est
(a) \((x^2 - y^2)^3 = Bx^2 y^2\) (b) \((x^2 + y^2)^3 = Bx^2 y^2\) (c) \((x^2 - y^2)^3 = x^2 y^2\) (d) Aucune de ces réponses
- Solution :
L'équation donnée est homogène. Soit \( y = vx \Rightarrow \frac{dy}{dx} = v + x \frac{dv}{dx} \)
\[
\Rightarrow \frac{y^3 + 2x^2 y}{x^3 + 2xy^2} = v + x \frac{dv}{dx} \Rightarrow \frac{(y/x)^3 + 2(y/x)}{1 + 2(y/x)^2} = v + x \frac{dv}{dx} \Rightarrow \frac{y^3 + 2y}{1 + 2y^2} = v + x \frac{dv}{dx} \Rightarrow x \frac{dv}{dx} = \sqrt{\frac{v^2 + 2}{1 + 2y^2}} - 1 = \sqrt{\frac{1 - v^2}{1 + 2y^2}}
\]
\[
\Rightarrow \frac{1 + 2v^2}{v(1 - v^2)} dv = \frac{dx}{x} \Rightarrow \frac{1 + 2v^2}{v(1 - v)(1 + v)} dv = \frac{dx}{x} \Rightarrow \left( \frac{A}{v} + \frac{B}{1 - v} + \frac{D}{1 + v} \right) dv = \frac{dx}{x}
\]
où \( A(1 - v)(1 + v) + Bv(1 + v) + Dv(1 - v) = 1 + 2v^2 \)
En posant \( v = 0, A = 1 \)
\[
v = 1, B = \frac{3}{2}
\]
\[
v = -1, D = -\frac{3}{2}
\]
\[
\therefore \left( \frac{1}{v} + \frac{3}{2} \cdot \frac{1}{1 - v} - \frac{3}{2} \cdot \frac{1}{1 + v} \right) dv = \frac{dx}{x}
\]
En intégrant les deux côtés, on obtient \(\ln v + \frac{3}{2} \ln(1 - v) - \frac{3}{2} \ln(1 + v) = \ln x + \ln c \Rightarrow \ln v - \frac{3}{2} \ln(1 - v) - \frac{3}{2} \ln(1 + v) = \ln cx\)
\[
\Rightarrow v/((1 - v)1 + v)^{3/2} = cx \Rightarrow \left( \frac{y}{cx} \right)^2 = (1 - v^2)^3 \Rightarrow \left( \frac{y}{cx^2} \right)^2 = \left( 1 - \frac{y^2}{x^2} \right)^3 \Rightarrow (x^2 - y^2)^3 = \frac{x^2 y^2}{c^2}
\]
\[
\therefore (x^2 - y^2)^3 = Bx^2 y^2, \left( \frac{1}{c^2} = B \right)
\]
- Exemple :
La solution de \(\frac{dy}{dx} = \frac{x - 3y + 2}{3x - y + 6}\) est
(a) \(y^2 + 6(x + 2)y + (x + 2)^2 = c\) (b) \(y^2 - 6(x + 2)y + (x + 2)^2 = c\)
(c) \(y^2 - 6(y + 2)x + x^2 = c\) (d) Aucune de ces réponses
- Solution :
L'équation donnée est non homogène
Soit \( x = X + h, y = Y + k \)
\[
\Rightarrow \frac{dy}{dx} = \frac{dY}{dX}
\]
\[
\therefore \frac{dY}{dX} = \frac{(X + h) - 3(Y + k) + 2}{3(X + h) - (Y + k) + 6} = \frac{X - 3Y + (h - 3k + 2)}{3X - Y + (3h - k + 6)}
\]
Choisissons \( h \) et \( k \) de telle sorte que \( h - 3k + 2 = 0 \) et \( 3h - k + 6 = 0 \)
En résolvant, \( k = 0, h = -2 \); \( X = x - h = x + 2, Y = y - k = y \)
\[
\therefore \frac{dY}{dX} = \frac{X - 3Y}{3X - Y}
\]
qui est homogène
Maintenant, soit \( Y = vX \)
\Rightarrow \[ \frac{dY}{dX} = v + X \frac{dv}{dX} \] \Rightarrow \[ \frac{X - 3Y}{3X - Y} = v + X \frac{dv}{dX} \] \Rightarrow \[ \frac{1 - 3(Y / X)}{3 - (Y / X)} = v + X \frac{dv}{dX} \] \Rightarrow \[ \frac{1 - 3v}{3 - v} = v + X \frac{dv}{dX} \]
\Rightarrow \[ X \frac{dv}{dX} = \frac{1 - 3v}{3 - v} \Rightarrow \frac{v^2 - 6v + 1}{3 - v} \Rightarrow \frac{(3 - v) dv}{v^2 - 6v + 1} = \frac{dX}{X} \Rightarrow \frac{2v - 6}{v^2 - 6v + 1} dv = -2 \frac{dX}{X} \]
En intégrant, \[ \ln(v^2 - 6v + 1) = -2 \ln X + \ln c \Rightarrow \ln(v^2 - 6v + 1) + \ln X^2 = \ln c \Rightarrow X^2(v^2 - 6v + 1) = c \Rightarrow Y^2 - 6XY + X^2 = c \]
\[
\therefore y^2 - 6(x + 2)y + (x + 2)^2 = c
\]